Αντικρίση

Ξυριζόμουν και ξαναθυμήθηκα την συνομιλία μου με τον Ηλία, που είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο. Είχαμε βρεθεί σε ένα από τα καφέ της πόλης, το οποίο πάντα επέλεγε αυτός, για να μπορεί να πιει το αγαπημένο του τσάι και να έχει την κατάλληλη ηχητική συνοδεία. Αντιθέτως μου αρκούσε και ρεβυθοζούμο από τον πάτο του κουβά σφουγγαρίσματος για καφέ. Ο φίλος μου ήταν υποχόνδριος, αυταρχικός και λεπτολόγος σαν αδελφή μόδιστρο. Ήμουν ατημέλητος, ωχαδερφιστής και τεμπέλης και όταν βρισκόμασταν δεν μπορούσα να καταλάβω πως καταλήξαμε να δουλεύω στον ιδιωτικό τομέα και εκείνος στο δημόσιο. Στην τελευταία αυτή συνάντηση ξεκίνησε περιγράφοντας μου τα νέα ξυραφάκια της Gillette. Κατά τη γνώμη του η εταιρεία ηθελημένα τα είχε κάνει σε αίσθηση σαν τα Sensor που είχε λανσάρει πριν από χρόνια. Αγόρασε τη καινούργια της σειρά αλλάζοντας και μηχανή γιατί υπολόγισε ότι τα ανταλλακτικά της νέας ήταν πιο φθηνά. Όταν τα δοκίμασε είδε ότι κρατούσαν περισσότερο. Πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να την αλλάξει τουλάχιστον μετά από ένα χρόνο, προκειμένου να αποσβέσει την αξία της. Όταν τον ρώτησα με τι κάθεται και ασχολείται, απάντησε ότι για αυτό είναι η κρίση, για να ασχοληθούμε με όλα από την αρχή. Οι εταιρείες μέχρι τώρα πουλούσαν κάποιο βασικό προϊόν φθηνά, ίσως και κάτω του κόστους, όπως τη μηχανή ξυρίσματος, το Play station, τους εκτυπωτές και κέρδιζαν από τη συντήρηση και τα ανταλλακτικά, τις μελανοταινίες, τα παιχνίδια. Τώρα αυτή η νέα σειρά της Gillette του εμοιάζει σαν αντιστροφή αυτής της κατάστασης. Για αυτό πίστευε ότι η ομοιότητα ανάμεσα στα παλιά και τα νέα ξυραφάκια είναι περισσότερο από επιφανειακή. Έριξαν τη τιμή του ανταλλακτικού, προκειμένου να επωφεληθούν από τη κρίση, κατά τη γνώμη του, ξαναλανσάροντας σε νέα χρώματα τα Sensor, και οικονομώντας από τις μηχανές. Η άποψη αυτή δεν μπορεί να τεκμηριωθεί έτσι πρόχειρα, μου είπε, αλλά αυτή ήταν την εντύπωση του είχαν κάνει και ο συλλογισμός του πίστευε ότι δεν ήταν άστοχος. Ακόμη και εάν δεν ευσταθούσε απόλυτα στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άλλους τομείς. Πρέπει να βρούμε παρεμφερείς τρόπους να ξαναπλασάρουμε ότι έχουμε στην αγορά με το λιγότερο δυνατό κόστος, γιατί το παλιό μας κόστισε πολύ και το καινούργιο πρέπει να αναπληρώσει. Πλούσιος γίνεσαι με τα λεφτά των άλλων και κρατώντας στην άκρη τα δικά σου. Είναι προφανές, αναθάρρησα που θα μπορούσα να συνεισφέρω στην συζήτηση, που πάσχει διαχρονικά η χώρα. Εδώ το χρήμα ήταν μονόδρομος προς το εξωτερικό. Εισέρρεε μονό ως δάνειο. Ανακάθισε και με παρακάλεσε να μην σοδομίσω το απόγευμα μας αναλώνοντας το σε αμπελοφιλοσοφίες για την κρίση. Η στατιστική είναι ένας κάλος τρόπος να λες ψέματα, γιατί είναι μίση αλήθεια. Εάν σου πω «ένα αυτοκίνητο», δεν ξέρεις και πολλά πράγματα για αυτόν που το οδηγεί. Εάν σου μιλήσω για «ένα κόκκινο αυτοκίνητο», γνωρίζεις περισσότερα, και πάλι όμως η πρόβλεψη με βάση τα στατιστικά δεδομένα είναι μια επισφαλής ενασχόληση. Εμείς έχουμε να κάνουμε με αριθμολάγνους παπατζήδες οι οποίοι έχουν όφελος να εισπράξουν τα οφειλόμενα τους το ταχύτερο δυνατόν και αφεθήκαμε σαν τις μωρές παρθένες στα χεριά τους. Εάν η πολιτική είναι η τέχνη διαχείρισης του χρόνου μέσα στον οποίο γίνονται ακόμη και τα προαποφασισμένα, τα κόμματα μας κατάφεραν να αναδείξουν τους παπατζήδες σε Μικελαντζελο και τους δικούς μας πολιτικούς σε άτεχνους πελεκητές πέτρας σε κάτεργο. Ένα κάτεργο δουλοπρέπειας στο οποίο ενέκλεισαν αυτή τη χώρα για τα επόμενα χρόνια. Μετά από τόσες εθνικές αγκυλώσεις οδηγούμαστε στην παλινόρθωση της δουλικότητας σε αυτή τη χώρα με απειλές απέλασης από τον οικονομικό παράδεισο. Μήπως οι κοντόφθαλμοι τον έκαναν δαντεια κόλαση; Μήπως κάποιοι βουλιάξουν πιο βαθιά από εμάς; Γιατί όσο πιο ψηλά βρίσκεσαι με τόσο μεγαλύτερο κρότο θα σκάσεις κάτω και σε μεγαλύτερο βάθος. Μπορεί να ακούγεται εγωιστικό Ηλία μου του είπα, αλλά δεν με ενδιαφέρει για την ώρα ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο πάταγο. Κάτι για να γλυτώσω θέλω και ας είναι και σε υπόθετο. Να το πάρω, να δακρύσω, αλλά να ανακουφιστώ και να ξαναξεκινήσω την ζωή μου. Τα δεδομένα δεν προϊδεάζουν για υπόθετο. Κάτι σε χημειοθεραπεία συνιστάτε, απάντησε. Το πρωτόκολλο της διεθνούς οικονομίας αυτό λέει. Το θέμα είναι όμως πολιτικό. Ας το πάρουμε από την αρχή μια και καλή. Χρωστάμε και μάλιστα πολλά. Τόσα πολλά που δε μπορούμε πλέον να τα πληρώσουμε. Μας κρατούν ζωντανούς με νέα δάνεια, προσδοκώντας να ανακάμψουμε και να διασώσουν ότι μπορούν από τα χρωστούμενα μας προς αυτούς και όσο γίνεται γρηγορότερα. Από την πλευρά μας έχουμε ανύπαρκτη οικονομία εκτός των υπηρεσιών, αλλά με την οικονομία στο πάτωμα δεν έχουμε σε ποιον να τις προσφέρουμε. Έχουμε χάσει όλα τα τραίνα. Από τον καρβουνιάρη έως τις ηλεκτρομαγνητικές βολίδες. Έρχονται οι στραβές μαμές των παπατζήδων για να ισιώσουν το παιδί. Αυτοί έστω και έτσι δίνουν μια ελπίδα. Οι δικοί μας αντί να την αρπάξουν βλέπουν από την κορυφή του Ταΰγετου τον Καιάδα και αναρωτιούνται ακόμη και σήμερα εάν πρέπει το παιδί να το σπρώξουμε ή να το κρατήσουμε μέσα στις ασφυκτικές του πάνες και ότι βγει. Τι να σου κάνει το κακομούτσουνο, από τη μια μέρα στην άλλη δεν γίνεται ομορφάντρας και να σου οι προτάσεις για πλαστικές. Κόψε στο κόψε πέτσα, πιο πολύ με γύρο μοιάζουμε, είχα πει και προσπάθησα να προσθέσω κάτι δικό μου, απορώντας συγχρόνως μήπως με θέλει μονό για ακροατήριο. Το σίγουρο είναι ότι στην γυναικά του δεν μπορεί να τα πει αυτά, θα τον στείλει στη λαϊκή να κοψομεσιάζεται και να παρατήσει τον υπολογιστή και τις εφημερίδες. Ατάραχος συνεχίζει τον μοναχικό φιλιππικό του. Έχουμε πολλές ατομικές επιχειρήσεις και ελάχιστες με προσωπικό άνω των πενήντα ατόμων, πόσο μάλλον άνω των πεντακόσιων. Μήπως η χημιοθεραπεία με μισθούς και τα τριβελίσματα για ανταγωνιστικότητα αφορούν αυτές τις επιχειρήσεις, που οι περισσότερες είναι ΔΕΚΟ και όχι τις υπόλοιπες που είναι η πλειοψηφία; Μήπως με αυτό το τρόπο χάσουμε και τις μεν και αργότερα λόγω βαθύτερης κρίσης και τις δε; Αυτό πιστεύω είναι το πολιτικό ζήτημα που δεν αντιλαμβάνονται οι δικοί μας πολιτικοί ή εάν το αντιλαμβάνονται δεν έχουν εμφανίσει ανταγωνιστική πρόταση και προσπαθούν να το πλασάρουν απλώνοντας το οριζόντια και περάν των ΔΕΚΟ. Δηλαδή η φασαρία για τους μισθούς γίνεται για τη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ, τις τράπεζες και καμία τριανταριά ακόμη, αναρωτήθηκα. Η απάντηση ήταν ότι χειρότερο έχω ακούσει τελευταία. Φιλέ μου, είπε, σε δέκα χρόνια από τώρα θα σου πλασάρουν ξανά τις τράπεζες για τον κινητήριο μοχλό ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και εσύ θα το χάψεις. Δηλαδή και ασθενής και ξεμωραμένος, και φτωχός και βλάκας, συμπέρανα. Αναρωτιόμουν μήπως δεν κάνει λάθος, γιατί και χαζός αισθάνομαι, και ανίκανος να κάνω κάτι και βλέποντας τηλεόραση το βραδύ το μονό που ονειρεύομαι είναι να έχω δουλειά την επομένη. Ίσως για να μην βλέπω αυτή την ακόμη πιο σκουπιδοχάρη τηλεόραση της πρωινής και μεσημεριανής ζώνης. Πρέπει να έχεις υποστεί λοβοτομή για να δεις τηλεόραση μεσημέρι, συμφώνησε. Εσύ στο ιντερνέτ είσαι όλη μέρα, ρώτησα. Ιντερνέτ και βιβλίο, απάντησε. Τα δικά μου τα ξέρεις, είπε αλλάζοντας θέμα. Μαλώνω με τους ανεμόμυλους και τους ανεμόμυλους κάθε μέρα. Παράγω περισσότερο χαρτομανι, διοικητικό δυστυχώς, από όσο αντέχεις να ακούσεις και πολύ λιγότερο εκπαιδευτικό έργο από όσο θα επιθυμούσα. Επίσης πρέπει να φυλαω συνεχώς τα νώτα μου από τους γαλαντόμους συναδέλφους μου, που αγάπησαν την τιμή και την δόξα, ειδικότερα όσο αυτές είναι εξαργυρώσιμες, είτε σε χρήμα, είτε σε περισσότερη τιμή και δόξα. Κοινώς πανεπιστημιακή λοξά, είπα και άφησα ένα αναστεναγμό. Δεν πρέπει να υπάρχει φοιτητής που να μην την έχει γνωρίσει. Όσο περνούν τα έτη πιστεύεις ότι θα αραιώνει στα υψηλά νοήματα, αλλά μάταια. Οι φούσκες έχουν μέσα υλικά ελαφρύτερα του αέρος. Μόλις πάνε και ακουμπήσουν τους πολιτικούς ειδικά γίνονται «Να» είπα και άνοιξα όσο επέτρεπε το τραπεζάκι μας τα χεριά μου πάνω από την λεκάνη μου. Ευτυχώς, εν αντιθέσει, με το ειδυλλιακό τοπίο που μου περιγραφείς στην δουλειά είμαστε συσπειρωμένοι. Σαν τους εβραίους στο βαγόνι για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι άνεργοι νομίζουν ότι είμαστε καλυτέρα γιατί δουλεύουμε, όπως το πίστευαν και τα πρώτα θύματα των ναζί, ότι θα τους πήγαιναν κάπου καλυτέρα. Η αλήθεια είναι ότι είμαστε σαν τους εγκλωβισμένους του χρηματιστήριου. Δεν μπορούμε να βγούμε γιατί δεν θα έχουμε που να πάμε, δεν μπορούμε να μείνουμε γιατί δεν βγάζουμε αρκετά. Είδα την απόρροια στο πρόσωπο του και βάλθηκα να εξηγώ ότι στη δουλειά οι περισσότεροι πηγαίνουμε δυο ή τρεις μέρες για τέσσερις ώρες. Η ονομαστική μισθοδοσία μας γράφει ένα κάποιο πόσο, αλλά η συμφωνημένη είναι μικρότερη και για αυτό σου καταθέτουν σε λογαριασμό την κανονική και εσύ πηγαίνεις τα ρέστα όταν επιστρέψεις στη δουλειά. Τον είδα που απορούσε ακόμη και τον καθησύχασα ότι αυτή ήταν η αλήθεια. Επίσης κανείς δεν σου εγγυάται ότι θα πληρωθείς στην ώρα σου. Στις περισσότερες επιχειρήσεις με παρόμοια ωράρια και αμοιβές τους χρεωστάνε μισθούς δυο, τριών ή και περισσότερων μισθών. Ζητάς να σου δώσουν κάτι έναντι και παίρνεις πόσα που όταν ήμασταν φοιτητές τα είχαμε χαρτζιλίκι, όχι μισθό. Στην ουσία οι εργαζόμενοι δανείζουν τις επιχειρήσεις με τη μισθοδοσία τους. Αυτή από την οποία έπρεπε να ζήσουν. Εάν η πανθομολογούμενη έμμονη για περικοπή μισθών γίνει πραγματικότητα το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων στην χώρα μας θα βρεθεί σε πλήρη ανικανότητα να καλύψει τις υποχρεώσεις του. Ελπίζω μονό ότι η οποιαδήποτε απόφαση επί του θέματος θα δώσει μια νομότυπη διάσταση στην υφιστάμενη πραγματικότητα και δεν θα επιβαρύνει και άλλο την κατάσταση. Εάν οι εργοδότες κερδοσκοπήσουν έναντι των υπάλληλων τους σύντομα οι περισσότεροι από αυτούς θα σταματήσουν να είναι εργοδότες. Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα γίνουν αυτοαπασχολούμενοι. Πως την βγάζεις, ρώτησε. Όπως και εσύ, με τους σπόνσορες, ήτοι γονείς. Με το πετσοκόψιμο και των συντάξεων δεν ξέρω για πόσο θα μπορούν και αυτοί. Πάντως έχω φτιάξει ένα πλάνο αντιδράσεων σε πιθανές δράσεις της υπόδουλης ελληνικής κυβέρνησης. Δυστυχώς, όπως και η τελευταία, δεν έχω ούτε ένα επενδυτικό μετρό μέσα στα πλανά μου, όλα είναι αμυντικά. Όποιος απαντήσει πως βγαίνουμε από εδώ θα πάρει τον πρώτο λαχνό του πρωτοχρονιάτικου, απάντησε ο Ηλίας. Τα εκατομμύρια δεν θα είναι τίποτε μπροστά στην δόξα, του είπα, θα τον κάνουμε πρόεδρο της ακαδημίας των Αθηνών. Συγκρατήσου, αντέτεινε, αυτό είναι πριβέ κλαμπ. Δεν μπορείς να γίνεις πανεπιστημιακός, θα γίνεις ακαδημαϊκός; Άντε να του στήσουμε κανένα άγαλμα. Το πιθανότερο είναι πρώτα να τον βάλουμε φυλακή και μετά θάνατο να τον τιμήσουμε. Δεν είχα κανένα πρόχειρο ιστορικό αντεπιχείρημα και όταν δήλωσα την παραίτηση μου αυτή μπροστά στο προφανές, μου επιτέθηκε σχεδόν, αναφέροντας ότι αυτή η παραίτηση με την επίκληση ιστορικών αναφορών σαν δεδομένα αποτελεί την αχίλλειο φτέρνα κρατών με μεγάλη ιστορία, έναντι των αγγλοσαξονικών αποικιών οπού το αποτέλεσμα μετρά. Για να επέλθει, όμως, αποτέλεσμα χρειάζεται προσπάθεια πρωτίστως, την οποία εμείς δεν καταβάλουμε, επικαλούμενοι την ιστορία. Κάθε περίπτωση είναι μια καινούργια ζαριά και οι πιθανότητες είναι πάντα οι ίδιες, από την αρχή. Η ιστορία σου μαθαίνει τις κακοτοπιές, δεν σε παίρνει από το χέρι για να περπατήσεις. Η νέα αυτή κατάσταση θέλει νέες λύσεις. Επιτέλους είπα, φαίνεται ότι κάποιος έχει μια λύση στο τσεπάκι του και ετοιμάζεται να μου τη δείξει, γιατί μέχρι τώρα μοιρολόγια ακούγαμε μονό. Είναι εύκολο να μιλάς για όσα έχουν γίνει, είπε αρπάζοντας την τελευταία μου ατάκα πριν ακόμη κλείσει το στόμα που την ξεστόμισε. Κρίση είναι όταν παθαίνεις, ας πούμε, ένα εγκεφαλικό. Μετά δεν είναι κρίση, είναι μια δεδομένη κατάσταση. Η χώρα έμοιαζε πλούσια, ενώ ήταν φτωχή. Τώρα εκτός από φτωχή γίνεται και δύσμοιρη, λίγο τσουλά και πολύ μίζερη. Δεν έχω το μαγικό μαντζούνι, αυτό που έχω είναι ένα ακόμη καλύτερο. Είναι παλιμπαιδισμός. Έβλεπα τα παιδιά μου, που μια φίλη τους έφερε για δώρο τα Χριστούγεννα από ένα σετ σεντονιών με φιγούρες κόμικς. Την νύχτα που τα στρώσαμε δεν κοιμήθηκαν στο κρεβάτι, αλλά στα αστέρια. Εάν δεν κοιμηθείς στον ουρανό, εάν δεν κοιτάξεις στον ορίζοντα, εάν δεν ονειρευτείς, εάν δεν γίνεις παιδί, εάν δεν πάψεις να μεμψιμοιρείς και να μιζεριάζεις, πως θα βρεις νέες λύσεις; Ποιος θα βρει αυτές τις λύσεις, ο άνεργος που δεν μπορεί να σκεφτεί περάν της επιβίωσης του; Πιστεύω ότι ο μέσος κερδοφόρος επιχειρηματίας, που είναι νοικοκύρης στη δουλειά του, που τον χαλούσε το πάρε δώσε με το δημόσιο, τα σπουδαγμένα ανωτέρα στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων για τους ίδιους λογούς, αυτοί που θίγονται από την κρίση χωρίς να φταίνε, αλλά έχουν ακόμη αντοχές, αυτοί θα γυρίσουν τη πλάτη τους στο παρόν καθεστώς και θα προσηλυτιστούν σε κάποια νέα δύναμη που θα διαμορφωθεί και θα διεκδικήσει τη κυβέρνηση του τόπου. Η δύναμη της τηλεόρασης και των μεσών είναι φθίνουσα, καθότι την υπέθαλψαν οι ίδιοι τους με την έκπτωση της ποιότητας τους. Η πελατειακή δράση των κόμματων έχει εξανεμιστεί και στην κομματική τους πελατεία μοιάζουν με χρησιμοποιημένη σερβιέτα. Αυτοί οι άνθρωποι την εκκλησία δεν την πολυεμπιστεύονται, την μόνη εξουσία με παρουσία ως τέτοια αδιαλείπτως από το 330μ.Χ. έως σήμερα. Αυτοί μπορούν να ονειρευτούν και όσοι νέοι αποφοιτούν και θέλουν πραγματικά να εργαστούν. Οι υπόλοιποι έχουν δέσει τα όνειρα τους σε κάποιο λιμάνι και ζουν την περιπέτεια του καναπέ. Ζουν στο δικό τους Matrix. Με τα όνειρα σε εμφύτευση. Δεν διαφωνώ, αλλά δεν μπορώ να το δω σαν λύση, προσέθεσα τότε. Είναι ευχολόγιο με μεσσιανικές προεκτάσεις. Το πιθανότερο είναι αυτός ο νέος πολίτικος συνασπισμός να εδραιωθεί σε κάποιο αμοιβαίο συμφέρον, όχι απαραίτητα εθνικό. Λυπάμαι που σε διακόπτω, παρενέβει. Δεν έχεις άδικο, αλλά από την άλλη μεριά η συσσωρευμένη δυσπιστία είναι η ασφαλιστική δικλείδα στον ειρμό μου. Στη ζούγκλα, τουλάχιστον σε ένα μικρό μέρος στα βάθη της Ινδίας, μόλις είχαν τελειώσει οι εκλογές των ζώων και ο ελέφαντας είχε χρηστεί δήμαρχος του τόπου. Βγήκε να δει το εκλογικό του σώμα, να ασπαστεί τους υποστηρικτές του και να γεφυρώσει το χάσμα που τυχόν τον χώριζε με τους αντίθετα διακείμενους. Συνάντησε μια μυρμηγκοφωλιά, πολιτικοί του αντίπαλοι, καθότι πάντα τα είχαν με τους θορυβώδεις ελέφαντες που συντάραζαν την οικογενειακή τους γαληνή. Παρά τις καλές προθέσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα έφτασαν να λογομαχούν. Όταν αποφάσισαν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να συμφωνήσουν, ο ελέφαντας προσπάθησε να τους τριπλάρει πολιτικά, αλλά ένα μυρμήγκι του βροντοφώναξε ότι «από χαμηλά φαίνεται τι έχεις γραμμένο στα γεννητικά σου όργανα».